แผลเป็น มีกี่ประเภท วิธีรักษามีอะไรบ้าง

เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับแผลเป็น

– ในวัยเด็กจะเกิดแผลเป็นได้น้อยกว่าวัยผู้ใหญ่

– ผู้ชายจะเกิดแผลเป็นได้น้อยกว่าผู้หญิง

– ผู้ที่เสี่ยงต่อการเกิดแผลเป็นมากที่สุด คือ วัยรุ่น วัยเจริญพันธุ์ และผู้ที่มีผิวคล้ำ

– การเกิดแผลเป็นได้ง่ายเป็นความเสี่ยงทางพันธุกรรมด้วย

– บริเวณที่เสี่ยงต่อการเกิดแผลเป็นได้ง่าย ได้แก่ หน้าอก หลัง ติ่งหู หัวเข่า และไหล่ เป็นต้น

– แผลเป็นไม่เพียงแต่เกิดขึ้นกับร่างกายภายนอกได้เท่านั้น แต่ยังสามารถเกิดขึ้นในอวัยวะภายในได้อีกด้วย

– แผลเป็นจะหายได้เร็วในสภาพแวดล้อมที่อบอุ่น มีความชื้น เป็นกรดด่าง และมีออกซิเจน

ประเภทของแผลเป็น

แผลเป็นสามารถแบ่งเป็นประเภทตามลักษณะของแผลที่แตกต่างกันไป ดังนี้

–แผลเป็นทั่วไป แผลเป็นที่อาจคุ้นหน้าคุ้นตากันดี เพราะพบได้บ่อยที่สุด เกิดขึ้นจากกระบวนการรักษาแผลตามธรรมชาติของร่างกาย แผลเป็นชนิดนี้แรกเริ่มมักปรากฏเป็นสีแดงหรือสีคล้ำ นูนขึ้นมาจากผิวหนัง หลังจากนั้นจึงค่อย ๆ มีสีอ่อนและแบนลงเมื่อเวลาผ่านไป ซึ่งอาจใช้เวลาถึง 2 ปี แต่ใช่ว่าจะจางหายไปทั้งหมด ยังคงเหลือร่องรอยไม่น่าพึงพอใจทิ้งไว้เช่นเดียวกับแผลเป็นชนิดอื่น ๆ

แผลเป็นชนิดนี้มักไม่ทำให้เกิดความเจ็บปวด อาจมีอาการคันบ้าง แต่ก็เพียงช่วงเวลาไม่กี่เดือน และอาจมีลักษณะปรากฏเป็นสีค่อนข้างเข้มและไม่สวยงามเท่าไหร่นัก ลักษณะของแผลเป็นชนิดนี้ยังขึ้นอยู่กับความกว้างของแผลด้วย หากผิวหนังบริเวณขอบของแผลมาบรรจบกันเมื่อหายดี แผลเป็นนี้จะกลายเป็นเส้นบางและจางลง แต่หากแผลนั้นกว้างและผิวหนังบริเวณดังกล่าวหายไปมาก เนื้อเยื่อของแผลเป็นจะถูกสร้างขึ้นเพื่อมาเติมเต็มผิวหนังส่วนที่เสียหาย  จึงทำให้แผลเป็นมีขนาดใหญ่และต้องใช้เวลานานกว่าจะจางลง

สำหรับคนผิวสีเข้ม แผลเป็นอาจจางลงแล้วทิ้งรอยสีน้ำตาลหรือสีขาวไว้ และมักคงอยู่อย่างถาวร แต่บางครั้งก็อาจเลือนลางตามเวลาได้เหมือนกัน และถ้ามีสีผิวที่ไหม้จากการโดนแสงแดดเป็นเวลานาน แผลเป็นชนิดนี้ก็อาจโดดเด่นขึ้นมา เพราะแผลจะปรากฏเป็นสีผิวเดิมตามธรรมชาติ

–แผลเป็นคีลอยด์ กระบวนการรักษาแผลที่คอลลาเจนถูกสร้างขึ้นมากผิดปกติ ทำให้เนื้อเยื่อของแผลเป็นที่เกิดขึ้นเติบโตจนเกินขอบเขตของแผลเดิมและขยายขึ้นเรื่อย ๆ แม้ว่าแผลจะหายดีแล้วก็ตาม เป็นลักษณะของคีลอยด์

แผลเป็นคีลอยด์มักมีลักษณะนูนขึ้นจากผิวหนัง ค่อนข้างเป็นมันเงา และไม่มีขนขึ้นที่แผล ในระยะแรกของแผลจะมีสีแดงหรือม่วง หลังจากนั้นสีจึงค่อย ๆ ซีดลงไป ผิวสัมผัสจะให้ความรู้สึกแข็ง ๆ คล้ายยาง แต่คีลอยด์ในบางบริเวณก็อาจเกิดเป็นก้อนนุ่ม ๆ ได้ เช่น แผลเป็นที่ติ่งหูหลังการเจาะหู

แผลเป็นชนิดนี้ยังมักตามมาด้วยอาการคัน เจ็บ แสบร้อน หรือหากแผลตึงและเกิดใกล้ข้อต่อก็อาจส่งผลต่อการเคลื่อนไหวได้ด้วย ซึ่งเป็นส่วนที่ต้องระวังเพราะมีโอกาสเกิดแผลเป็นชนิดนี้สูง ได้แก่ แผลบริเวณรอบ ๆ กระดูกหน้าอก แผ่นหลังส่วนบน ต้นแขนหรือหัวไหล่ และติ่งหู

–แผลเป็นนูน แผลเป็นนี้คล้ายคลึงกับคีลอยด์มากทีเดียว เพราะนอกจากจะเกิดจากการผลิตคอลลาเจนรักษาแผลที่ไม่สมดุลเหมือนกัน ลักษณะรูปร่างยังใกล้เคียงกับแผลเป็นคีลอยด์ที่มีสีแดงและนูนขึ้น เพียงแต่แผลเป็นนูนนั้นไม่ขยายกว้างขึ้นกว่าแผลเดิม

แผลเป็นนูนอาจจำกัดการเคลื่อนไหวให้ทำได้ไม่เต็มที่เหมือนปกติ เนื้อแผลเป็นหนาขึ้นกว่าเดิม จากนั้นค่อย ๆ แบนและเลือนลงในช่วงเวลา 2-5 ปี

–แผลเป็นจากแผลไหม้ ผิวหนังที่ถูกไหม้อาจพัฒนาจนเกิดแผลเป็นชนิดนี้ โดยจะทำให้ผิวหนังตึง และอาจส่งผลให้การเคลื่อนไหวบริเวณที่เกิดแผลทำได้ไม่เต็มที่ ที่น่ากลัวกว่านั้นคือแผลนี้สามารถเกิดลึกลงไปจนกระทบต่อกล้ามเนื้อและเส้นประสาทได้

–แผลเป็นหลุมลึก ปัญหาสิวที่รุนแรงอาจทิ้งร่องรอยแผลเป็นไว้ไม่หาย ซึ่งแผลเป็นจากสิวนั้นมีทั้งชนิดที่เป็นหลุมลึกลงไป หรือปรากฏเป็นรอยยาวบนใบหน้า นอกจากนี้ปัญหาเกี่ยวกับผิวหนังที่เกิดจากโรค เช่น อีสุกอีใส ที่แม้จะรักษาจนหายดีแล้ว ก็ทิ้งรอยหลุมแผลเป็นฝากไว้ได้เช่นกัน

แผลเป็น รักษาอย่างไรได้บ้าง

การรักษาแผลเป็น จะขึ้นอยู่กับประเภทของแผล ทั้งนี้เพื่อให้รักษาได้อย่างตรงจุด และไม่ทำให้กลายเป็นคีลอยด์ ซึ่งมีวิธีลบรอยแผลเป็นอยู่หลายวิธี ดังนี้

1. ใช้แผ่นซิลิโคนเจลใสๆ (Silicone gel sheet) หรือแผ่นเทปเหนียว (Microporous Tape)

การใช้แผ่นซิลิโคนเจลใสนี้เป็นวิธีการดั้งเดิม โดยให้นำมาปิดบนบาดแผลตลอด 12-24 ชั่วโมง ติดต่อกันอย่างน้อย 3 เดือน เพื่อให้ความชุ่มชื้นและลดการอักเสบแก่ผิวหนัง ใช้กับแผลที่ไม่ต้องผ่าตัด

2. ฉีดคอร์ติโคสเตียรอยด์ (Corticosteroid injections)

เพื่อลดการอักเสบ รักษาแผลเป็นคีลอยด์ให้ยุบลงหรือจางลง ด้วยการฉีดเข็มเล็กๆ ลงไปที่แผลหลายๆ ครั้ง โดยทั่วไปจะฉีด 3 ครั้ง แต่ละครั้งห่างกัน 4-6 สัปดาห์

3. การผ่าตัด

มีการผ่าตัดหลายแบบขึ้นอยู่กับประเภทของแผลเป็น และอาจผ่าตัดร่วมกับการรักษาด้วยวิธีอื่นด้วย

4. การขัดกรอผิวหนัง (dermabration)

การรักษาด้วยวิธีนี้จะใช้กับแผลเป็นที่มีลักษณะเป็นรอยขรุขระไม่เรียบ หรือเป็นแผลหลุม โดยใช้หัวกรอหรือเลเซอร์ปรับสภาพผิวให้เรียบ

5. ใช้แผ่นผ้าแปะกด (pressure dressings)

วิธีลบรอยแผลเป็นนี้ ใช้รักษาแผลจากการไหม้ขนาดใหญ่ หรือการปลูกถ่ายผิวหนัง จะรักษาต่อเนื่องประมาณ 6-12 เดือน

6. รักษาด้วยเลเซอร์ (Laser therapy)

หากต้องการให้แผลเป็นดูจางลงสามารถรักษาด้วยเลเซอร์ได้ มักใช้กับแผลเป็นจากหลุมสิวลึก หรือแผลเป็นที่มีสีเข้มที่ต้องการให้จางลง ซึ่งจะต้องควบคุมดูแลการรักษาโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในการรักษาแผลเป็นเท่านั้น

7. ฉีดฟิลเลอร์ (Dermal fillers)

เป็นการรักษาแผลเป็นหลุมสิวด้วยการฉีดสารเติมเต็มเข้าไปในผิวทำให้ผิวดูตื้นขึ้นได้ ซึ่งมักมีค่าใช้จ่ายสูง และต้องฉีดซ้ำบ่อยๆ แต่สารที่ฉีดนั้นไม่เป็นอันตราย

8. Skin needling

วิธีลบรอยแผลเป็นนี้ เป็นการใช้เครื่องมือที่มีเข็มขนาดเล็กจำนวนมากกดลงบนผิวหน้า และต้องทำซ้ำเรื่อยๆ จึงจะเห็นผลชัดเจน

9. ใช้ยาทาแก้แผลเป็น (Topical products)

    วิธีง่ายๆ ในการรักษาแผลเป็นก็คือการซื้อยาทาแผลเป็นจากร้านขายยามาใช้ ในยาจะมีส่วนผสมที่ช่วยซ่อมแซมแผลให้หายเร็วและจางลงได้

10. การสักสีผิว

หากรอยแผลเป็นมีสีเข้มขึ้นหรืออ่อนกว่าสีผิวมาก แพทย์อาจใช้วิธีลบรอยแผลเป็นโดยการสักสี เพื่อทำให้สีผิวสม่ำเสมอกันมากที่สุด

11. ลอกผิวด้วยกรดผลไม้ (Chemical Peeling)

แผลเป็นที่ตื้นๆ และเล็กๆ แพทย์อาจแนะนำการใช้สารเคมีขจัดผิวชั้นบนออก โดยจะใช้ความเข้มข้นและชนิดของสารเคมีที่แตกต่างกัน

12. การฉีดสารเคมี

สารเคมีที่ใช้ฉีดจะมีอยู่ 3 ชนิด คือ Interferon (alpha, beta และ gamma), Intralesional 5-fluorouracil และ Bleomycins โดยจะฉีดเข้าไปบริเวณแผล ทำให้แผลเล็กลง และนิ่มขึ้นได้

13. ทำไอพีแอล (Intense pulse light – IPL)

การรักษาวิธีนี้คือการใช้พลังงานของแสงระดับหนึ่งในการเรียงตัวของเนื้อเยื่อ ทำให้แผลเล็กลง และจะต้องรักษาอย่างต่อเนื่อง

14. ฉายรังสี (Radio therapy)

วิธีลบรอยแผลเป็นนี้ เพียงแต่ช่วยป้องกันไม่ให้แผลเป็นนูนมากขึ้นเท่านั้น เป็นการรักษาวิธีหนึ่งเพื่อป้องกันการนูนหรือขยายตัวของแผลเป็น

15. การใช้ความเย็นหรือไนโตรเจนเหลว (Cryotherapy)

โดยการใช้เครื่องทำความเย็นจี้บริเวณแผลเพื่อให้เกิดภาวะถุงน้ำและแตกสลายไป ซึ่งช่วยลดขนาดของแผลเป็นนูนลงได้

16. ใช้แรงกด (Pressure therapy)

เป็นวิธีการรักษาที่มีมานาน โดยใช้แรงกดให้แผลมีขนาดแบนลง ซึ่งจะทำต่อเนื่องกันหลายเดือน และใช้วิธีการรักษาอื่นๆ ร่วมด้วย